Drift

Foto-installatie onder water, 25 kleurenfoto’s op dibond, variabele grootte tussen 110x160cm, gelegen in de grachten van Almere Haven.

Drift is een foto-installatie onder water, waarbij 25 enorme portretten net onder het wateroppervlak zweven in de grachten van Almere Haven. Mensen van alle leeftijden kijken je met een directe blik aan, van onder het wateroppervlak. Na verloop van tijd tast de natuur de foto’s aan en neemt ze over. Slib, algen en vuil hechten zich aan de foto’s, waardoor steeds veranderende abstracte silhouetten ontstaan. Verschillende factoren zijn van invloed op hoe de afzonderlijke beelden veranderen: de hoeveelheid slib, of er vogels zijn, veel of weinig kroos, vuil in het water etc. Zo heeft elke plek, elk ecosysteem, zijn eigen proces van aantasting, steeds ontstaat een nieuw en ander vergankelijk beeld.

Drift gaat over het kwetsbare evenwicht tussen de mens en zijn omgeving en onderzoekt onze relatie met de natuur. Het werk roept vragen op zoals; neemt de mens de natuur over, of de natuur ons? Zijn wij onderdeel van die natuur, of zijn we eraan overgeleverd? Bieden we weerstand? of drijven we met de stroom mee? Met dit werk wil ik de urgentie van klimaatverandering aan het publiek overbrengen en tastbaar maken dat de mensheid kwetsbaar is. Ik wil het publiek laten ervaren dat we voor ons voortbestaan ​​afhankelijk zijn van water en dat we er zuinig op moeten zijn.

Drift is een  vrije opdracht van Corrosia Theater, Film & Expo en uitgevoerd in opdracht van de Gemeente Almere in het kader van de stadsvernieuwing Almere Haven en was te zien in oktober en november 2019. De installatie is geselecteerd voor de Creative Climate Awards 2023, foto’s van het werk worden van 19 april tot en met 12 mei 2023 tentoongesteld bij het Human Impacts Institute in New York.

Artistiek onderzoek voor het project Drift

De vraag was om in de openbare ruimte een werk te maken over de toekomst van Almere. De inhoud en vorm waren volledig vrij. De gezichten van het kunstwerk Drift zijn van mensen die in Almere wonen. Het zijn familie en bekenden van  10 tienjarigen, die het startpunt waren van een onderzoek naar de toekomst van Almere. Als artistiek onderzoek besloot Roos terug te gaan naar iets dat haar al bijna 20 jaar bezighoudt; al meer dan 20 jaar verzamelt zij angsten en verlangens. Opnieuw vroeg ze: wat is je grootste wens? Wat is je diepste angst?

Voor dit kunstwerk in de openbare ruimte koos ze specifiek voor tienjarigen omdat kinderen op die leeftijd een concreter begrip van de werkelijkheid hebben, in plaats van de fantasiewereld van voorgaande jaren. Hierdoor kunnen ze iets op de werkelijkheid projecteren waar ze nog niet echt vanaf weten, maar dat is emotioneel waar en niet alleen fantasie. Van Geffen (individueel) wandelde meer dan twee uur met de kinderen en deelde hun angsten en verlangens. Dit gaf de tieners tijd en ruimte om hun eigen ideeën te verkennen en te verdiepen. De angsten en verlangens zijn vaak toegewijd, bewust, soms schokkend, soms ontroerend; ‘Ik vrees dat er oorlog zal zijn, dat er bommen zullen vallen, dat mensen zullen worden meegenomen en slaven worden’ en ‘dat het water zo hoog zal zijn als het Weerwater breed is’, en ‘dat de zon de aarde zal verzwelgen’. “Aan de ene kant ben ik bang voor de toekomst, aan de andere kant niet. Natuurrampen, maar ook oplossingen. Ik weet niet hoe ik het moet oplossen, dat weet ik pas over 30 jaar. “

Van Geffen schreef de angsten en verlangens compact en anoniem op. Toeschouwers kunnen zich verbinden met welk kind welke angsten en verlangens heeft. De foto’s (gemaakt met een Mamiya RB67) geven een associatief en intuïtief beeld van de diepe motieven van elk kind, waarbij de traagheid van de bediening van deze camera heeft bijgedragen aan de vaak stilstaande en geconcentreerde beelden. Deze fotoserie heet De verzameling angsten en verlangens / 10×10 jaar. Het werd, samen met de anonieme angsten en verlangens gedrukt op twee grote doeken, tentoongesteld in een ruimte vlakbij de grachten waarin het kunstwerk Drift te zien was.

Ik wil later stewardess worden.
En ik wil dat mijn vader terugkomt.
Ik zou hier de baas willen zijn, dan zou ik heel veel winkels maken. Ik zou een glijbaan maken en hier een restaurant neerzetten.

Ik wil echt heel graag bioloog worden, dat is dat je dieren ontleedt en meer over ze te weten komt.

Ik wil topvolleyballer worden.
Ik zou willen dat er hier bruggen over de huizen heen worden gebouwd, zodat je de snelste weg kan nemen naar je bestemming, dat je overal snel bent.
En voor de toekomst is mijn verlangen dat het milieuvervuilingsprobleem opgelost wordt, Anders gaan er een heleboel mensen dood.

Mijn eigen diepste verlangen, als ik heel eerlijk ben: ik wil een zangeres worden die bekender is dan Ariane Grande en dan ga ik samen met mijn vriendje in New York wonen. En als ik niet met hem ga trouwen dan blijf ik in Almere.
Dan ga ik een tijdmachine uitvinden en dan ga ik terug in de tijd en zorg ik ervoor dat er niet meer zoveel milieuvervuiling komt. En ik zet overal drie prullenbakken neer in plaats van één.

Ik zou een paard willen om naar school mee te rijden, dat je er de hele dag op rijdt totdat hij moe is en totdat jij moe bent en dat je veel zakgeld hebt om hem te verzorgen.
Een heel mooi huis, hele lieve kinderen en heel leuk werk dat ik nu nog niet kan bedenken.
Dat mijn leven heel perfect is.

Dat er geen nachtmerries bestaan en ook geen scholen, maar dat je vanzelf slim wordt. Ik zou willen dat niemand arm is, dat er hier alleen maar villa’s staan. Ik zou zelf ook een groter huis willen.Ik zou willen dat iedereen naar elk land mag zonder paspoort, behalve als iemand een slechterik is, die mag niet op vakantie.

Dat ik met mijn winkeltje heel veel geld ga verdienen om een Porsche te kopen. Ik wil dan wel een elektrische Porsche.

Een zusje.
Ik wil heel graag goede schoolcijfers en een goede baan, niet omdat ik rijk wil worden, maar zodat ik genoeg geld heb om op vakantie te gaan. Dat mijn opa en oma niet meer zo ziek zijn, ze liggen allebei in het ziekenhuis.

Ik wil heel graag dat het warm is, dat Nederland net zo is als Afrika, maar niet met wilde dieren, maar dat het warm is.

Dat mijn beste vriendin meer met me speelt. Ik wil later met mijn vriendin een zorgboerderij beginnen, met een dierenopvang en een kinderopvang. Ik zou heel graag willen dat mijn konijn een vriendje krijgt. Ik wil dat iedereen vegetariër wordt en dat mensen meer doen voor het klimaat en minder met het vliegtuig gaan en hun auto delen.

Honden en ik heb hoogtevrees.
Ik ben bang dat er oorlog komt, dat er bommen vallen en er wordt geschoten, dat mensen doodgaan, dat mensen meegenomen worden en slaven worden.

Dat de aarde opgeslokt wordt door de zon. De zon trekt steeds de aarde aan, de zon komt steeds dichterbij de aarde.
Natuurrampen. Als eerste denk ik dat de bevolking sterft omdat het te heet is om op aarde te leven. Ten tweede verbrandt dan de hele aarde, niks groeit meer, alles verdort omdat het veel te heet is. Dat gebeurt pas over miljarden jaren, maar ik maak me er wel zorgen over, want de mensen zijn dan in levensgevaar.
Overbevolking, daar ben ik ook bang voor. Dat je eigenlijk nergens meer heen kan, omdat alles vaststaat, heel veel mensen zonder huis, want daar hebben we geen plek voor. Er moeten hier heel veel woonboten gebouwd worden, maar dan ben ik weer bang dat het water te vol wordt. Als ik hier de burgemeester zou zijn, weet ik niet wat ik tegen overbevolking zou kunnen doen. Mensen moeten ook kunnen gaan en staan waar ze willen. Ik denk ook dat er meer groepen komen en dat is goed, want dan ben je niet meer alleen, maar als je wél alleen bent, dan heb je een hele grote groep tegenover je.
Aan de ene kant ben ik bang voor de toekomst, aan de andere kant niet. Rampen, maar ook oplossingen. Ik weet niet hoe ik het moet oplossen, dat weet ik pas over 30 jaar.

Ik ben echt bang dat de aarde opwarmt en dat we dan niet meer kunnen leven, want er zijn geen andere planeten waar leven is.
Of dat we worden opgezogen door een zwart gat. Dan wordt je zo erg uit elkaar gerukt, zoals een mens een pluisje met de stofzuiger opzuigt. Een zwart gat wordt steeds groter als hij dingen opeet, zoals planeten. Dus kan hij ook steeds dichterbij komen. Maar ik weet niet of hij al dingen heeft opgegeten, wel sterren denk ik. Dat lijkt me cool om te zien, om het zwarte gat vanuit de binnenkant te zien.
Ik ben bang dat over 30 jaar het water hier zo hoog staat als het Weerwater breed is.

Als iemand onder een boom staat ben ik bang dat die boom omvalt. Ik ben bang voor nachtmerries, maar ik droom eigenlijk niet. De treurwilg heet bij ons bishenk, zo heet mijn tante ook, ze is een mens, geen boom. Ik ben bang dat mensen doodgaan.

Ik ben bang dat de zee zo vervuild is, dat je er niet meer in kan zwemmen.
De ozonlaag wordt dunner en dunner en ik ben bang dat die gaat verdwijnen. De zon is veel heter dan we weten. Als de ozonlaag weg is, wordt het hier zo heet als in de Sahara en gaan we allemaal dood. Elke diersoort die dat niet aankan gaat uitsterven, waaronder de mensheid.

Dat mijn ouders doodgaan.
Ik ben ook bang dat ons land overstroomt en dat het drinkwater op is. Dat wij net als in Afrika geen eten hebben en geen geld, omdat eten heel duur is. Ik zou zeggen dat iedereen bonnetjes krijgt, net zoals vroeger, zodat het eten eerlijk verdeeld wordt. Dat niet alleen de rijken eten hebben. Ik zou mensen goed straffen als ze teveel water gebruiken, of hun bad helemaal laten vollopen. Ik wil niet zo eindigen als de mensen in Afrika.

Ik ben bang voor de begraafplaats en voor killerclowns en spinnen

Spinnen is een klein ding.
Waar ik echt heel erg bang voor ben is dat als de aarde met 2 graden opwarmt dat dan 99% van het koraal zal uitsterven. Dat ga ik waarschijnlijk nog meemaken, maar ik hoop van niet.
Veel oude auto’s gaan naar andere landen, waar ze niet zo streng zijn met het klimaat. Wij zijn er hier heel druk mee bezig, maar daar ver weg rijden ze in onze oude vieze auto’s. Als ik hier de baas zou zijn zou ik dat verbieden, de auto’s van Nederland moet je hier opruimen.

Mister Motley 17 oktober 2019 Alex de Vries

Roos van Geffen schept een toekomstbeeld
Drijvend op de stroom

Voor Corrosia Theater Expo & Film in Almere-Haven, heeft kunstenaar Roos van Geffen een werk gemaakt dat een beeld schept van de stad over dertig jaar. Het werk bestaat uit twee delen; een documentair gedeelte, ‘De Verzameling Angsten en verlangens / 10×10 jaar’ en een autonoom werk ‘Drift’.
Voor het eerste deel heeft ze tienjarigen uitgenodigd om met haar te praten hoe zij die toekomst zien. Kinderen op die leeftijd beginnen hun eigen droom- en fantasiewereld in te ruilen voor een meer concrete verstandhouding met de werkelijkheid. Daardoor zijn ze in staat iets op de realiteit te projecteren waar ze nog niet echt weet van hebben, maar dat gevoelsmatig wel waarachtig is en niet enkel fantasie.

Al langere tijd doet Roos van Geffen onderzoek naar de verlangens en angsten van mensen die ze uitnodigt daarover met haar in gesprek te gaan. Ze doet dat onnadrukkelijk, zonder mensen iets voor te schrijven. Er zijn slechts twee vragen die ze stelt: wat is je diepste verlangen en wat is je grootste angst? Zij is daarbij een niet oordelende luisterende en noterende partner. Ze beschikt inmiddels over een groot archief van stapels papier onder de titel ‘De verzameling angsten en verlangens’. Vrijwel altijd gaan de antwoorden over persoonlijke verstandhoudingen met de situatie waarin de wereld verkeert en hoe mensen daar deel van uitmaken. Al naar gelang de urgentie van die situatie en de concrete invloed daarvan op de leefsituatie van mensen variëren de angsten en verlangens van vrij abstract tot bijzonder concreet.
‘De Verzameling Angsten en verlangens / 10×10 jaar’ in Almere-Haven heeft direct betrekking op de situatie waarin de kinderen verkeren. Ze geven precieze, individuele voorstellingen van hun toekomstbeeld. Opvallend is dat ze veel nadenken over hoe klimaatveranderingen van invloed zullen zijn op hun leven. Het waterrijke Almere loopt daardoor in hun ogen kans dat het over dertig jaar een verdronken stad zal zijn. Dat juist de Flevopolder, waar Almere is gebouwd, nog maar zo kort geleden juist op het water is veroverd , maakt dat toekomstbeeld nogal navrant.
Om te achterhalen wat de tienjarigen van de toekomst verwachten, wandelde Roos van Geffen met tien kinderen afzonderlijk door Almere en sprak steeds tweeënhalf uur met ze. Daardoor lukte het om voorbij te gaan aan spontane en oppervlakkige uitspraken die alleen betrekkingen hebben op hun persoonlijke leven. Na verloop van tijd werden steeds meer lagen aangeboord in de beleving van de toekomst en hoe je daar invloed op kunt hebben. In ieder geval bleken de tienjarigen zich extreem bewust van het gevaar dat de mensheid de aarde uitput en vernietigt. Het uitte zich onder meer in het angstige toekomstbeeld dat ‘de zon de aarde op zal slokken’ of ‘dat mensen slachtoffer van een oorlog worden en tot slaaf worden gemaakt’ en directer op Almere betrokken ‘dat het water zo hoog zal zijn als het Weerwater breed is’.
De zorg voor het klimaat is niet het enige dat bepalend is voor de toekomstverwachting. Daarvoor ligt altijd nog een persoonlijke laag met betrekking tot bijvoorbeeld de gezinssituatie, de relatie tot dierbaren of iemands afkomst of verleden.
Een belangrijke aspect van dit project is dat Roos van Geffen niet met willekeurige mensen sprak. Ze deed een oproep in de krant waarop kinderen reageerden en met wie ze na een eerste kennismaking een afspraak maakte. Niet alleen de tienjarigen waren haar gesprekspartners maar vaak ook de mensen uit hun directe omgeving, bij hun thuis. Iedereen had de vrijheid om te zeggen wat nodig was en juist daardoor werd vrijblijvendheid vermeden.
Dit langdurige, documentaire onderzoek heeft veel materiaal opgeleverd. Onder andere de verzamelde angsten en verlangens en een serie analoge foto’s van de kinderen die opgaan in een op henzelf betrokken situatie. Door de langere opnametijd heeft het een meer beschouwelijk en literair karakter.

Dit vormt het fundament voor het uiteindelijke, autonome werk ‘Drift’ dat Roos van Geffen maakte. Het bestaat uit een serie van 25 kleurenfoto’s van de kinderen, familieleden en andere bewoners van Almere Haven. De portretten toont ze in zeer groot formaat vlak onder het wateroppervlak in de stadgracht. De foto’s samen lijken als een zwerm te worden meegevoerd door de stroom. Waar het water veelal een scheidslijn is, vooral ook tussen leven en dood, brengt het ook een verbinding tot stand.
Roos van Geffen heeft experimenten uitgevoerd om na te gaan hoe de fotoportretten door het water worden aangetast. Hoe langer ze in het water liggen hoe meer ze allerlei invloeden ondergaan en langzaam tot een abstract beeld worden. Het is een beeld dat vanzelfsprekend is.

De foto’s kunnen vanaf de brug of vanaf de oever worden bekeken. Her en der zijn als een vooraankondiging in ander stadswater nog enkele losse portretten uit de serie te zien. Iedereen kijkt je direct en onomwonden aan. Het is als met de mensen zelf, we maken onderdeel uit van een gemeenschap, maar zijn ieder voor zich niet representatief voor het collectief. We staan op onszelf, wat de toekomst ook brengt.

Alex de Vries